Op de eerste dag van 2021 is de Brexit ingegaan. Maar welke gevolgen heeft dat voor ondernemers, die handel drijven met het VK? De OV IJmond bracht de Koninklijke Marechaussee, de Douane en de terminal operator van IJmuiden KVSA bij elkaar voor een verhelderend gesprek. ‘Ik schrok ervan hoeveel vrachtwagenchauffeurs hun papieren niet op orde hadden.’
Vanaf het Verenigd Koninkrijk gezien is de zeehaven van IJmuiden één van de toegangspoorten tot de 26 landen tellende Europese Unie. Decennia lang waren ook de Britten lid van de EU. Maar sinds 1 januari 2021, na maar liefst viereneenhalf jaar van politiek gekrakeel, zijn de eilandbewoners van premier Boris Johnson definitief uit de EU gestapt. En dat heeft flink wat gevolgen voor het verkeer van mensen én goederen tussen het VK en de EU, waaronder dus ook Nederland valt.
Doel-duur-middelen-onderzoek
Dat zien we bijvoorbeeld op het Sluisplein in IJmuiden, waar de Felison Terminal is gevestigd. Daar vertrekken ferry’s en cruiseschepen naar het Verenigd Koninkrijk en het is bovendien een plek waar veel vanuit Groot-Brittannië vertrokken vaartuigen de EU binnenkomen. En dat proces verloopt nu anders dan vóór Brexit. ‘Mensen uit het VK zijn sinds 1 januari jl. zogenaamde derdelanders. Dat zijn personen met een andere nationaliteit dan iemand uit een EU-lidstaat’, vertelt majoor Wesley Knetsch, werkzaam als commandant van de brigade Noord-Holland van de Koninklijke Marechaussee. ‘Als iemand met een EU-paspoort Nederland wil binnenkomen, voeren we als Marechaussee alleen een paspoortcontrole uit. Als derdelanders de Europese Unie binnenkomen, voegen we daar ook een doel-duur-middelen-onderzoek aan toe. Dat betekent dat we Britten sinds 1 januari bij binnenkomst nu drie vragen stellen. Ten eerste: wat is je doel, oftewel waar ga je naartoe en waar ga je verblijven? Ten tweede: hoe lang wil je hier verblijven, want derdelanders mogen maximaal 90 dagen aaneengesloten in de EU zijn. En tot slot: heb je voldoende middelen om jezelf te kunnen voorzien voor de periode dat je hier wilt verblijven? Is alles oké, dan zetten we een stempel, inclusief inreisdatum, in het paspoort.’
Geloofwaardigheid
‘Waarom we dit werk doen? We zijn hier in IJmuiden een toegangspoort tot de gehele Europese Unie, legt Knetsch uit. ‘We voeren dus niet alleen controle uit voor Nederland, maar eigenlijk voor alle 26 EU-landen. Kijk, iemand kan wel zeggen dat ‘ie naar plek X gaat, maar bestaat die locatie wel? En heeft hij wel genoeg geld bij zich om voor die bepaalde periode rond te reizen? Is het verhaal wel geloofwaardig? Dat is eigenlijk een onderdeel van die vraagstelling.’ ‘Dit extra doel-duur-middelen-onderzoek duurt qua tijd niet heel erg lang. Dus dit gaat in IJmuiden niet voor enorme extra wachtrijen of iets dergelijks zorgen’, verwacht Knetsch. ‘De gevolgen van Brexit zijn voor ons als Koninklijke Marechaussee dus niet gigantisch. Maar de nieuwe situatie heeft voor onze collega’s van de Douane, die verantwoordelijk zijn voor de grenspassage van goederen, een veel grotere impact.’
Nieuw: invullen van importaangiftes
‘Dat klopt’, geeft Steve Kuils, plaatsvervangend directeur van de Douane Amsterdam, aan. Speciaal voor Brexit is zijn team, dat op Schiphol en de Rotterdamse haven na alle goederenimport en -export aan de landsgrenzen in Noord-Holland en Zuid-Holland bewaakt, uitgebreid van zo’n 450 naar 550 douaniers. Voor de gehele Nederlandse Douane is er zelfs een kleine duizend man aan nieuw personeel bijgekomen. Puur omdat Brexit voor veel extra werk zorgt. ‘Vóór 1 januari jl. kon een Nederlandse ondernemer bijvoorbeeld nog heel simpel producten importeren vanuit het VK. Dat is omdat goederen binnen de EU vrij vervoerd mogen worden’, vertelt Kuils. ‘Als je diezelfde producten echter vanuit een derde land importeert, wat momenteel de status van het VK is, krijg je nu onder meer te maken met het invullen van importaangiftes. En komt de waarde van de goederen boven een bepaald bedrag uit, dan moet je bovendien invoerrechten betalen. Dat zijn zaken die wij aan de grens, dus ook in IJmuiden, controleren.’
Douane adviseert ondernemers zich goed voor te bereiden
Florian Vreeburg, algemeen directeur van KVSA, ziet bij ‘zijn’ Felison Terminal in IJmuiden de ferry’s met veel vrachtwagens vol goederen aan boord vanuit het VK aankomen. ‘En hoewel bedrijven zich ruim vier jaar op Brexit hebben kunnen voorbereiden, ging het begin januari toch heel vaak fout. Dat vond ik wel shocking ja’, vertelt Vreeburg, die de eerste Britse bootgangers van 2021 in Nederland verwelkomde met Engelse drop. ‘Lang niet alle nieuwe regels bleken bekend. Zo zijn er begin januari heel veel vrachtwagenchauffeurs hier van het schip afgereden zónder de juiste importdocumentatie. Als de Douane dat constateert, zijn de chauffeurs verplicht om hun trailers af te koppelen, want hun goederen mogen zonder de juiste papieren niet van ons terminalterrein af. Sommige trailers staan hier meerdere dagen, voordat ze de boel pas op orde hebben. Want dan is in het weekend bijvoorbeeld hun kantoor in het VK gesloten en dan moeten ze wachten.’ ‘Zulke zaken kunnen Nederlandse ondernemers die naar het VK exporteren, ook aan de grens in het VK overkomen’, geeft Steve Kuils als tip. ‘Wij van Douane waarschuwen de mensen en zeggen: kijk even goed naar je invoerdocumenten voor bij de andere grens. Want als je naar het VK gaat en je komt er daar niet in, dan heb je een probleem. Als je dat soort potentiële problemen hier in Nederland al kunt voorkomen door alles vooraf wél goed te regelen, is dat voor de ondernemer veel beter. Als Douane geven we de exporteurs dat soort belangrijke informatie wel mee, maar we controleren hier niet op. Dat is namelijk de taak van de douane van het land waar de producten binnenkomen, in dit geval de Britse dus’.
Leereffect bij gemaakte fouten
‘Ik denk overigens dat dit soort gebreken of fouten van chauffeurs vanuit het VK een kwestie van een korte periode is’, zegt Vreeburg tegen Kuils. ‘Ik denk niet dat ze over anderhalve maand nog steeds van boord komen zonder de juiste documentatie voor import. De chauffeurs en hun kantoren die erachter zitten, die hebben ook stress hè. Want er moet snel een lading naar een klant toe en dat loopt nu onnodig veel vertraging op. Daar balen ze enorm van.’ Kuils: ‘Ik weet niet hoelang deze documenten-omissies gaan duren, maar er is zeker een leereffect. The hard way or the easy way. We zitten nu in de vervelende coronacrisis, maar die heeft opvallend genoeg wel een positief bijeffect. De grens tussen Nederland en het VK is momenteel namelijk erg rustig. Daardoor kunnen we nu warmlopen in de nieuwe situatie, waarbij we niet met enorme verkeersopstoppingen te maken krijgen. Was COVID-19 er niet geweest, dan weet ik niet of het allemaal zo soepel zou zijn verlopen.’
Bewijs van oorsprong
Vreeburg heeft vanuit de praktijk nog een duidelijk leereffect meegemaakt. Zo zag hij begin januari een aannemer uit de IJmond met zijn bus vol apparatuur en gereedschap klaar staan om met de boot naar Engeland te gaan. ‘Hij had al vaker klussen in Groot-Brittannië gedaan en wist niet dat de regels ook voor hem veranderd zijn. De Douane wees ‘m erop dat áls hij straks terugkomt in Nederland, dat hij dan moet bewijzen dat hij zijn klusspullen ooit in Nederland heeft aangeschaft. Hij stond even raar te kijken, want dat was hij als ondernemer natuurlijk helemaal niet gewend. Hij was gewend, en velen met hem, dat hij gewoon al zijn werkmateriaal mee naar Engeland kon nemen en daarna gewoon weer met alles terug kon komen.’ Kuils: ‘Waar Florian het over heeft, is het bewijs van oorsprong. Je moet nu kunnen aantonen, dat je al je spullen reeds eerder in de EU hebt aangeschaft. Kun je dat bewijs niet overleggen? Dan moet je over al die goederen of materiaal belasting betalen’, stelt de Douane-vertegenwoordiger. ‘Er zijn nu echt mensen die zeggen: ‘Een week geleden kon ik zomaar naar Engeland en nu kan dat niet. Hoe kan dat?’ Dat is, met de jarenlange aanloop van de Brexit die zeer uitgebreid in het nieuws is geweest, toch wel opvallend.’
Wat heeft u op uw brood?
De nieuwe regels kunnen ook nogal onverwacht zijn. Zo krijgen chauffeurs uit het VK in IJmuiden de vraag of ze etenswaren bij zich hebben. Als ze aangeven dat ze bijvoorbeeld een broodje hebben om onderweg op te eten, volgt de vraag wat erop zit. Is het bijvoorbeeld ham, worst of kaas, dan moet dat verrassenderwijs worden ingeleverd. Vreeburg: ‘We zijn het wel gewend dat we dat soort etenswaren niet mogen meenemen naar bijvoorbeeld Amerika. Maar het mocht wel altijd in het verkeer tussen Engeland en Nederland. Nu echter niet meer. Dat is ook zo’n effect, dat je gewoon ziet dat iedereen daaraan moet wennen.’
Nieuwe systemen, vergunningen en oefenen
Vreeburg heeft zich met KVSA liefst tweeëneenhalf jaar voorbereid op de nieuwe verhoudingen met het VK. ‘Waarvan het laatste jaar het meest intensief was’, zo geeft hij aan. ‘Wat we allemaal gedaan hebben om klaar te zijn voor de Brexit? We hebben de terminal ingrijpend verbouwd. Maar ook met de Douane en de Koninklijke Marechaussee alle nieuwe procedures met elkaar afgestemd en goed geoefend. Vergeet ook zeker niet het hele digitale stuk. Wij moesten bijvoorbeeld de terminal software aanpassen en vergunningen aanvragen bij de Douane. Zo dienden we Ruimte Tijdelijke Opslagvergunningen, oftewel RTO’s, te regelen. Dat zijn plekken waar alle goederen gecheckt kunnen worden en bekeken of de chauffeur de juiste douanepapieren bij zich heeft. Zo niet, dan moet zijn vracht bij de terminal blijven staan, want daar zijn wij als terminaloperator verantwoordelijk voor.’ Daarnaast heeft Portbase, dat het communicatiesysteem van de haven in Rotterdam verzorgt, voor de ferry terminals in Nederland een module gemaakt voor de vooraanmelding van de ladingen op de ferry’s. ‘We werken allemaal samen in dat systeem. Hierin kunnen verladers vooraf aan hun transport reeds hun douanedocumentatie aanmelden. Het helpt natuurlijk, dat als een schip in IJmuiden aankomt, dat de Douane en Koninklijke Marechaussee al kunnen zien welke goederen en personen er aan boord zijn. Dat soort zaken hebben we allemaal vooraf met elkaar uitgedacht.’
‘Ondernemer, bereid je voor’
Zo goed als de Douane zich op Brexit heeft voorbereid, zo gedegen heeft dit onderdeel van de Belastingdienst ook geprobeerd om Nederlandse bedrijven op voorhand voor te bereiden op wat komen zou. ‘Pas op 24 december 2020 wisten we dat er een definitief akkoord voor Brexit was. Maar de boodschap daarvoor was al lange tijd: beste ondernemer, bereid je er sowieso op voor dat er zaken gaan veranderen. Of het nu wel of niet een Brexit met een afgesproken deal wordt, veel wordt anders’, geeft Kuils aan. ‘De voorlichting hebben we onder meer gedaan via Facebook, Twitter en onze andere sociale kanalen. Maar ook op de Douane website staat veel informatie. En kun je het antwoord op je ondernemersvraag hier niet vinden? Bel dan met de DouaneTelefoon via nummer 0800-0143. Van vragen over internetaankopen, souvenirs kopen in het buitenland tot invoertarieven, over veel dingen kunnen onze collega’s het antwoord geven. We werken bij Douane bovendien met klantmanagers. Grote bedrijven hebben vaak contact met onze klantmanagers voor hun vragen. Daar helpen ze je echt met de nieuwe regels omtrent Brexit en de handel met het Verenigd Koninkrijk. De speciale telefoonlijn wordt veel gebeld. Er is behoefte aan.’
Knetterhard samenwerken
Vreeburg benadrukt graag ‘dat het wel echt gewoon heel mooi is om te zien dat de rederij DFDS met KVSA, de Koninklijke Marechaussee en Douane al een paar jaar knetterhard heeft samengewerkt om deze nieuwe situatie te kunnen managen en te laten slagen. Het is ook een beetje een Nederlandse mentaliteit: Yes we can and we do it together. Daar ben ik wel trots op’, stelt de algemeen directeur van KVSA. Kuils: ‘Dat gevoel onderschrijf ik van harte. Het heeft zeker geholpen dat we al een tijd met elkaar bezig zijn. Want als we nu tegen problemen aanlopen, dan vinden we elkaar heel snel. We kennen elkaar, weten welke taal we onderling kunnen gebruiken en je verstaat elkaar. Dat is heel prettig. We zijn al ruim twee jaar geleden begonnen in de wetenschap van: dit komt eraan. De contacten zijn gewoon goed. En dat geldt voor alle partijen waarmee we samenwerken. Dat is ook belangrijk, want de klant – waaronder de ondernemer – moet zo min mogelijk last hebben van dit gehele proces. Het helpt als wij goed kunnen samenwerken, want dan is dat allemaal in het voordeel van de mensen die met ons te maken krijgen.’ Majoor Knetsch van de Koninklijke Marechaussee deelt de mening van Vreeburg en Kuils. ‘Ik zou ook de gemeente Velsen willen noemen. De burgemeester en de gemeente denken namelijk goed mee in het hele proces rond het havengebied van IJmuiden. De samenwerking met KVSA was er al langer en daar is op de grensplek in IJmuiden nu ook de Douane bij gekomen. Die kennen we natuurlijk al van andere plekken. Nu werken we ook fysiek samen en dat gaat prima.’
Landingsgevoel
‘En toch voelt de nieuwe situatie, ondanks het akkoord, als een harde Brexit’, besluit Florian Vreeburg. ‘De deal heeft wel voorkomen dat er knetterharde invoerrechten en allerlei extreme zaken gekomen zijn. Maar we hebben gewoon geen vrij verkeer van mensen en goederen meer met het VK. De Britten zijn niet lid gebleven van de Douane Unie en zijn wel degelijk een derde land geworden. Daarom ervaar ik het als een harde Brexit, alleen wel met een deal.’
Steve Kuils: ‘Bij een harde Brexit zouden we wel degelijk nog meer uitdagingen hebben gehad. Al waren we ook daarop voorbereid. Maar wat betreft Florian zegt: het is zeker geen zachte landing. Als er namelijk wél een zachte landing zou zijn geweest, zouden we bij Douane mensen overhouden; dit omdat je er dan minder werk aan hebt dan verwacht.’ Lachend: ‘Nou, dat gevoel hebben we nu nog niet!’
Bron: www.ijmondiaan.nl
Op de foto v.l.n.r.: Wesley Knetsch, Florian Vreeburg en Steve Kuils
