Lange leve Noordzeevis, lang leve IJmuiden

Ooit zat Tim van Zeben in de verzekeringen, nu in de vis. Dat bevalt hem een stuk beter. Als voorzitter van stichting Noordzeevis uit IJmuiden wil hij zijn woonplaats op de kaart zetten als culinaire hotspot.

„Wat een prachtbeest is dit.” Van Zeben kijkt bewonderend naar de vis in zijn handen. Hij kan oprecht genieten van de glanzende onderbuik van een makreel, of de manier waarop de rode stippen op een schol fel afsteken tegen de verder modderbruine huid. Vandaag heeft hij de mooiste vissen uitgezocht, want er worden foto’s genomen voor Stichting Noordzeevis uit IJmuiden.

Die stichting werd ruim twee jaar geleden opgericht in samenwerking met het Visbureau en heeft tot doel om Noordzeevis als lokaal, IJmuidens product te promoten en zo ook de havenstad zelf op de kaart te zetten. „Als IJmuiden een culinaire hotspot wordt, volgt ander toerisme al snel”, zegt hij.

Toen hem werd gevraagd voorzitter te worden van de stichting, zei hij zonder aarzelen ’ja’. Niet alleen omdat hij trots is op zijn woonplaats IJmuiden en haar vis, maar ook omdat hij het belangrijk vindt om de ecologische voetafdruk van de visindustrie te verkleinen. „Je ziet nu dat Nederland tonijn en zalm importeert die duizenden kilometers verderop wordt gevangen. Andersom worden de vissen uit de Noordzee voor het overgrote deel naar het buitenland geëxporteerd. Vissen als griet, schar en wijting worden hier amper gegeten, terwijl het heerlijke vissen zijn, en gewoon uit onze eigen ’achtertuin’ komen.”

Naast het vrijwillige voorzitterschap van de stichting, heeft Van Zeben zijn baan bij zeevishandel Mercuur. „Ik ben quality manager, verantwoordelijk voor de kwaliteit van de vis en de voedselveiligheid. In de praktijk ben ik daarnaast een manusje-van-alles.” Van Zeben is een geboren en getogen IJmuidenaar. Of hij dan ook een familiehistorie in de vis heeft? „Welnee. Mijn ouders komen allebei uit Hoorn en zijn pas later naar IJmuiden verhuisd. Mijn vader Martin werkte als biologieleraar, mijn moeder Coby als kraamverzorgster.”

Zelf werkte Van Zeben een aantal jaar bij een verzekerings- en makelaarskantoor. „Ik was bijna een jaar werkzaam op Curaçao, toen in 2008 de financiële malaise begon en ik mijn baan kwijtraakte. Daarom moest ik als de bliksem van het eiland af, want ook mijn woning en auto werden door de zaak betaald.” Terug in Nederland probeerde Tim nog even in de financiële sector aan de slag te komen, maar die banen bleken bepaald niet meer voor het oprapen te liggen. „Ik moest toch wat, dacht ik na een half jaar, dus nam ik een baan aan hier op de werkvloer. Vis inpakken.”

Enige ervaring had hij al in de vissector, dankzij een aantal bijbaantjes als tiener. Toch is het nogal een overgang: van het verkopen van verzekeringen op een Caribisch eiland, naar het in een dikke trui verpakken van verse vis. Voor Van Zeben was het een schot in de roos. „Ik zou het nooit meer andersom willen. Vis is zoveel spannender en dynamischer. Kijk, aan een verzekeringspolis verandert niet zoveel, maar vis is elke dag anders. Omdat het een product is dat niet houdbaar is, omdat er altijd wel iets speelt. Geen werkdag is precies hetzelfde.”

Bij Mercuur is Van Zeben één van de vier inkopers en als zodanig regelmatig bij de visafslag te vinden. „Op een gegeven moment weet je van elke boot welke vangstmethode ze gebruiken en of de vissen goed verzorgd worden aangeleverd. Ik hoef daarom niet elke vis die ik inkoop, te zien, al zijn daar natuurlijk wel uitzonderingen op. Van mul wil ik bijvoorbeeld wel weten hoe rood ze zijn, en hoe groot, want daar zit nogal een ruime marge in.”

De dagelijkse aanvoer van verse vis maakt IJmuiden bijzonder, zegt Van Zeben. Net als de grote variatie in wat er aan land gebracht wordt. „IJmuidense vissers gebruiken veel verschillende vangstmethoden, wat meer variatie oplevert. En in IJmuiden komt er elke dag verse vis aan, terwijl er in Scheveningen of in Urk ook weleens een dagje overgeslagen wordt. Maar eerlijk is eerlijk: ik hou gewoon van mooie vis, ook als die toevallig niet uit IJmuiden komt.”

Ondertussen werpen de inspanningen van de stichting Noordzeevis uit IJmuiden hun vruchten af. Zo wordt IJmuidense vis bij groothandel Sligro inmiddels ook als dusdanig aangeprijsd. „Er staan ’s ochtends mensen bij de Sligro te wachten op de IJmuidense vis”, vertelt Van Zeben. Inmiddels zijn er tussen de veertig en vijftig ambassadeurs, onder meer vishandelaren, die hun naam aan de stichting hebben verbonden. En een door de stichting uitgebracht boek met Noordzeevisrecepten ging al veelvuldig over de toonbank. „Dat er in Nederland maar weinig Noordzeevis gegeten wordt, is denk ik ook een stukje gemakzucht. Men kent de smaak van zalm, en weet hoe die bereid moet worden. Maar een tarbot is net zo lekker en makkelijk. Je moet alleen even weten hoe je die klaar moet maken. En hoe meer mensen daarachter komen, hoe vaker Noodzeevis op het menu komt.”